Dr. Simon Mastbergen, associate professor, Reumatologie & Klinische Immunologie en Van Creveldkliniek, UMC Utrecht:

“We zetten proefdieren zo efficiënt mogelijk in door te kiezen voor de meest geschikte muizen, in het juiste aantal om betrouwbare conclusies te kunnen trekken.”

Doel van het onderzoek

Om gewrichtsproblemen bij hemofiliepatiënten beter te begrijpen wordt onderzocht of een bepaalde behandeling gewrichtsontsteking en kraakbeenafbraak kan voorkomen. De conclusies uit dit onderzoek kunnen een belangrijke rol spelen in de toekomstige behandeling van gewrichtsproblemen bij hemofiliepatiënten.

Achtergrond

Hemofilie is een erfelijke ziekte, die veroorzaakt wordt door slechte stolling van het bloed. Hemofiliepatiënten hebben relatief snel bloedingen, vooral in de gewrichten. Die kunnen leiden tot gewrichtsontstekingen en schade aan het gewricht. Het lichaam maakt zelf stoffen aan die de ontstekingen kunnen remmen (cytokines interleukine IL-4 en IL-10), maar breekt deze ook weer snel af. Er is een samengesteld eiwit ontwikkeld dat langer effect kan hebben (synerkine IL4-10). De stof beschermt inderdaad tegen de schadelijke effecten van bloed op kraakbeen; dat is in het laboratorium al aangetoond. Is die werking hetzelfde in een dierlijk of menselijk lichaam?

Opzet

Om dit te kunnen onderzoeken werd bij 132 muizen met hemofilie A onder verdoving een kniebloeding opgewekt en een van de drie onderzochte stoffen ingespoten: IL4, IL-10 of IL4-10. Na 4 weken werd gekeken in hoeverre zij ontstekingen en schade aan het kniegewricht hadden. De muizen kunnen daarbij pijn aan het gewricht hebben.

3V-alternatieven

Vervanging?
Een proef zonder dieren, op alleen kraakbeen, is al gedaan, en die gaf positieve resultaten. Echter, in een gewricht heb je ook te maken met andere weefsels en met gewrichtsvloeistof. Daardoor zijn de complexe processen rond een bloeding niet volledig buiten een lichaam na te bootsen. Ook kon de proef niet op een betrouwbare manier met andere dieren gedaan worden, doordat het ziektebeeld alleen bij deze genetisch gewijzigde muizen kan worden opgeroepen. Hemofilie A bij deze muizen toont sterke overeenkomsten met de ziekte bij mensen.

Vermindering?
Er waren 132 muizen nodig om betrouwbare resultaten te krijgen. Met minder dieren is de betrouwbaarheid te laag en zijn de resultaten waardeloos.

Verfijning?
De muizen werden vanzelfsprekend goed verzorgd, en kregen extra zaagsel in hun verblijven om extra verwondingen te voorkomen.

Maatschappelijk belang

Voor schade door bloedingen bij hemofiliepatiënten is geen goede behandeling beschikbaar. Deze schade kan leiden tot pijn, verminderde kwaliteit van leven en invaliditeit, vaak al op een jonge leeftijd. Soms gaan artsen over tot het vervangen van de gewrichten door kunstgewrichten, wat belastend is voor de patiënt en kostbaar voor de maatschappij. Behandeling met deze nieuwe stof biedt mogelijk een oplossing.

Resultaten

Doordat de proef nog niet is afgerond, zijn er op dit moment nog geen resultaten bekend.