Eerste contact met proefdieren

Toen ik in Maastricht neuropsychologie studeerde heb ik zelf onderzoek gedaan met muizen naar de ziekte van Alzheimer, maar ook in mijn eerdere opleiding als dierenarts in de jaren ’80 kwam ik al in aanraking met dierproeven. Dat was dus voor onderwijs, maar toen hield niemand van de studenten zich bezig met het feit dat dat eigenlijk ook dierproeven zijn. In een practicum moesten we een big opereren en daarna een aantal dagen observeren. Dat was heel spannend: de eerste keer dat we zelfstandig mochten opereren! Ik denk dat daar nu geen toestemming meer voor gegeven zou worden, omdat het leerrendement te klein zou worden gevonden ten opzichte van de belasting van het proefdier.

Werk met proefdieren nu

Ik ben projectmanager-dierenarts in het Gemeenschappelijk Dierenlaboratorium. Ik ben daar hoofd van de afdeling Chirurgie. Daar houd ik me voornamelijk bezig met de chirurgie van de grote proefdieren, hier vooral varkens, schapen, geiten en af en toe honden. En ik houd me bezig met het beoordelen van werkprotocollen en ook met beleid, huisvesting, voer, enzovoort. En los hiervan zit ik als extern dierenarts in de Dierexperimentencommissie van het AMC, dus ik ken ook die kant van het werk.

Moeite mee

Waar ik tijdens de studie diergeneeskunde moeite mee had was het leren stukzagen van een dood kalf in de buik van de koe met een draadzaag. Dat moest je leren, omdat een dood kalf soms niet vanzelf geboren wordt, wat een groot risico is voor de koe. Dan moet het in delen uit de koe worden gehaald. Dat vergt veel oefening. Nu worden daarvoor kalverkadavers gebruikt in een nepkoe, en in de praktijk van de veehouderij wordt tegenwoordig vaak voor een keizersnee gekozen.

Dilemma

We hebben wel eens een schaap als proefdier gehad waarvan de conditie opeens heel erg slecht werd. Het had last van hartfalen en was benauwd. Het schaap zou een week later geopereerd worden. Het meest diervriendelijke was het dier euthanaseren, maar dan moest er een vervangend schaap als proefdier gebruikt worden, dus dat is weer een proefdier extra. Bovendien was dan alles wat dit dier had meegemaakt voor niets geweest. Anderzijds: wachten tot het moment waarop de operatie gepland was kon ook niet. Toen is het gelukt om de operatie te vervroegen, want eenvoudig klinkt, maar niet eenvoudig is, want daar moeten de juiste mensen bij aanwezig zijn. Gelukkig is dat in goed overleg wel gelukt. Ook hebben we het schaap meteen medicatie en pijnstilling gegeven. Tegelijk moet ik zeggen: in mijn werk als landbouwhuisdierenarts heb ik meer moeite gehad met sommige dilemma’s. Soms weegt in die sector het economisch belang zwaarder dan het dierenwelzijnsbelang.

We leren steeds meer mogelijkheden kennen, zoals de pijnstilling afstemmen op wat je ziet en merkt aan het dier.

3V-methoden

In mijn werk zijn we altijd bezig met Verfijning. Daar zit continu verbetering in door de ervaring die je opdoet, door de kennis die er steeds meer komt. We leren steeds meer mogelijkheden kennen, zoals de pijnstilling afstemmen op wat je ziet en merkt aan het dier. Ook komen er steeds meer mogelijkheden voor pijnstilling bij, net als technieken voor anesthesie en operatietechnieken. Die worden daardoor ook minder belastend.