Schenkingen van liturgische gewaden

Medieval Memoria Online

Schenking

Vervaardiging

Objectbeschrijvingen

Kazuifel geschonken door Berta de Vos van Steenwijck van Putten

Oost-Nederland/Nederrijn, 1490-1500 (datering op basis van stijl)

Laken, zijde en gouddraad

Museum Catharijneconvent, Utrecht, inv. nr. ABM t2010a

Voorzijde
Achterzijde

Dit rode kazuifel is voorzien van blauwe gaffelkruisen, waarvan die op de rugzijde een wapenschild draagt. Om het schild is in gotische letters een tekst geborduurd: Joffer Berte van Broeckhusen bidt voer haer en haer moeder om gots willen. Het wapenschild is gedeeld en toont in de linkerhelft het wapen van de familie De Vos van Steenwijck. Het rechterwapen is dat van de familie Van Putten. De in de tekst genoemde 'Berte' kan daarmee hoogstwaarschijnlijk geïdentificeerd worden als Berta de Vos van Steenwijck van Putten. Zij was namelijk getrouwd met Gijsbert van Broeckhuysen van Barlham, drost (rechterlijke bestuursambtenaar) van het graafschap Zutphen. Het feit dat Berta in documenten van 1482 genoemd wordt, pleit gezien de datering van het kazuifel ook voor deze identificatie.

Detail: wapenschild met tekst en twee afbeeldingen van het Lam Gods

Berta was een dochter van Hendrik de Vos van Steenwijck van Putten, die diverse bestuurlijke functies op de Veluwe vervulde. Hij was getrouwd met de uit Kampen afkomstige Margaretha van Uterwijck. Zij is dus hoogstwaarschijnlijk de moeder die in de inscriptie op het kazuifel herdacht wordt. Margaretha was in ieder geval in 1481 nog in leven. Aan welke instelling Berta het kazuifel geschonken heeft is niet vastgelegd, maar gedacht kan bijvoorbeeld worden aan het St. Agnesconvent in Kampen. Daar was Berta's zus Aleid in 1460 ingetreden. Wellicht zijn de twee geborduurde applicaties van het Lam Gods verwijzingen naar het St. Agnesconvent. Het lam is namelijk het attribuut van de heilige Agnes, vanwege de gelijkenis tussen haar naam en het Latijnse agnus (lam). Behalve de figuurtjes van het Lam Gods, is het kazuifel versierd met ranken en allerhande bloemen.

Referenties en literatuur

  • Bueren, Truus van, en W.C.M. Wüstefeld, Leven na de dood. Gedenken in de late Middeleeuwen (Turnhout 1999) 174/cat. nr. 41.
  • Defoer, H.L.M., S.F.M. de Bodt, M.L. Caron e.a., Schilderen met gouddraad en zijde (Utrecht 1987) 111/cat. nr. 13.
  • Filedt Kok, J.P., W. Halsema-Kubes en W.Th. Kloek (red.), Kunst voor de Beeldenstorm. Noordnederlandse kunst 1525-1580 (deel 2) ('s-Gravenhage 1986) 311/cat. nr. 188.
  • Leeflang, Micha, en Kees van Schooten (red.), Middeleeuwse borduurkunst uit de Nederlanden (Zwolle 2015) 168-169/cat. nr. 30.
  • Vos van Steenwijk, A.N. de, Het geslacht de Vos van Steenwijk in het licht van de geschiedenis van de Drentse adel (Assen 1976) 212-214, 411.
  • Museum Catharijneconvent, Utrecht, inv.nr. ABM t2010a [online catalogusbeschrijving].

Gebruik

Na de middeleeuwen