Zorg voor het hier en het hiernamaals

Alle christenen van de middeleeuwen hoopten na hun dood het hemelrijk te mogen betreden, maar rechtstreeks naar de hemel mochten alleen de heiligen, zo leerde de Kerk. Grote zondaars, van wie de zonden niet op tijd vergeven waren, gingen voor eeuwig naar de hel. Dit was onherroepelijk. Waren de zonden wel vergeven dan moest men nog een tijd boeten in het vagevuur voor men in de hemel werd toegelaten.

Tijdens het leven kon men zelf aan het verwerven van het eeuwig heil bijdragen door goed te leven. Tot de goede werken behoorde het schenken aan armen, zieken en de Kerk, bij testament of bij het leven. In ruil hiervoor verwachtte men dat degenen die de weldaden ontvingen via liturgische diensten en gebed de gulle gevers zouden steunen bij het bereiken van de hemelpoort middels een korter verblijf in het vagevuur. 'Ik geef zodat jij teruggeeft', op dit principe was de middeleeuwse memoriacultuur (en de gehele samenleving) gebaseerd.

Maar de memoriacultuur kende niet alleen de zorg voor het hiernamaals (religieus-liturgische component). Via een groots grafmonument met de wapenschilden van de voorouders kon een vorst zichzelf en het nageslacht als de rechtmatige machthebber van zijn gebied profileren (politiek-maatschappelijke component). Ook kon een tekst worden aangebracht met de heldendaden en de juridische bevoegdheden van een vorstengeslacht (historische en juridische component). Iemand kon geld schenken, zodat aan armen die bij haar of zijn graf een gebed zeiden bijvoorbeeld brood uitgedeeld zou worden (sociale component).

Op veel middeleeuwse grafmonumenten staan nog steeds de namen van overledenen. Namen waren belangrijk, want door het noemen van de naam bleven de overledenen aanwezig in de gemeenschappen waartoe zij behoorden (denk bijvoorbeeld aan een kloostergemeenschap of een ambachtsgilde). Je kunt dus zeggen dat de zorg voor het hier en nu verweven was met de zorg voor het hiernamaals.


Vorige: Introductie: grafmonumenten en de dodengedachtenis
Volgende: De verscheidenheid aan grafmonumenten





Disclaimer:
2011: website ontwerpen door Charlotte Dikken (UU). Deze website is getest op Internet Explorer, Opera en Firefox en kan het best worden bekeken op een volledig gemaximaliseerd scherm. Tevens gebruiken sommige delen van deze site JavaScript.
Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op: 7 mei 2014.