Portretten van Jeruzalemvaarders

• Broederschapsportretten
• Overige groepsportretten en individuele portretten
• Memorietafels
• Gebrandschilderd glas
• Afwijkende vormen

Een van de opvallendste vormen van herdenking van de Jeruzalemvaart zijn de portretten van Jeruzalemvaarders. Hierin zijn verschillende vormen te onderscheiden:

Broederschapsportretten

Deze tonen de leden van een Jeruzalembroederschap, achter elkaar in een rij met palmtakken in de hand, als verwijzing naar hun bedevaart en de jaarlijkse Palmzondagsprocessie. Er zijn er zes bewaard gebleven (vijf uit Utrecht en een uit Haarlem), en van de broederschappen uit Leiden en Amsterdam is bekend dat er ooit dergelijke portretten zijn gemaakt.1 Uit Leiden is bovendien een tekstbord met namen van Jeruzalemvaarders bewaard gebleven, dat oorspronkelijk deel van een broederschapsportret kan zijn geweest.

Overige groepsportretten en individuele portretten

Enkele portretten tonen vaak de geportretteerde op dezelfde manier als op de broederschapsportretten, in halffiguur met een palmtak in de hand. De relatie met broederschapsportretten is dan ook vaak aan te wijzen: losse portretten zijn vaak kopieën van een broederschapsportret, of andersom. Ook komen enkele portretten van Jeruzalemvaarders voor in portretreeksen of als deel van dubbelportretten van echtparen.

Memorietafels

Memorietafels werden vervaardigd ter nagedachtenis van de doden en konden in de nabijheid van een graf worden geplaatst. Zij tonen vaak een religieuze afbeelding met aan weerszijden de knielende leden van een gezin: de mannelijke leden voor de beschouwer links, de vrouwelijke leden rechts, of de vrouwen achter de mannen. Sommige personen op deze memorietafels werden afgebeeld met attributen van de Jeruzalemvaart, zoals een palmtak of Jeruzalemkruis, en kunnen zodoende worden geïdentificeerd als Jeruzalemvaarders.

Gebrandschilderd glas

Portretten van Jeruzalemvaarders op gebrandschilderde glazen zijn niet bewaard gebleven, maar het ligt voor de hand dat Jeruzalemvaarders glazen stichtten met hun beeltenis erop, bijvoorbeeld in de broederschapskapel, zoals dat ook in andere situaties gebeurde. Van één Leids raam weten we daadwerkelijk dat het heeft bestaan door een vermelding door de Utrechtse geschiedvorser Buchelius. Ook is er bekend dat er in Parijs een dergelijk raam heeft bestaan.2

Afwijkende vormen

Een aantal panelen is in verschillende van deze categorieën onder te brengen. Dit is afhankelijk van de functie van een object, die in verschillende situaties kon verschillen. Bovendien zijn er afwijkende vormen te vinden, vooral buiten de Nederlanden. Zo zijn er op deze website drie objecten opgenomen met een stadsgezicht van Jeruzalem met knielende pelgrims. Zij kunnen worden opgevat als een visueel equivalent van een reisverslag.3

Vorige: Herdenking van de Jeruzalemvaart

Volgende: Functies: Jeruzalemvaardersportretten als memoria?

Disclaimer:
2012: website ontwerpen door Charlotte Dikken en Bart Holterman (UU). Deze website is getest op Internet Explorer, Opera en Firefox en kan het best worden bekeken op een volledig gemaximaliseerd scherm. Tevens gebruiken sommige delen van deze site JavaScript.
Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op: .