Schenkingen van liturgische gewaden

Medieval Memoria Online

Schenking

Vervaardiging

Objecten

Gebruik van liturgische gewaden

Profane kleding

Ecce Homo, de eerste kruiswegstatie, Westfalen, ca.1530 (Museum Catharijneconvent, Utrecht, inv.nr. ABM bs619-631). Pontius Pilatus wordt hier getoond in een tabbaard, de twee voorste mannen in het publiek dragen paltrokken.

In de late middeleeuwen kwam het regelmatig voor dat profane kleding werd vermaakt tot liturgische gewaden (zie de Kroniek van Henrica van Erp). Daarom zullen op deze pagina twee veelvoorkomende laatmiddeleeuwse profane kledingstukken worden behandeld: de tabbaard en de paltrok.

Tabbaard

Een tabbaard (of tabberd) is tegenwoordig vooral bekend uit het sinterklaasliedje, maar eigenlijk wordt het daar verkeerd gebruikt: als bisschop draagt Sinterklaas namelijk een koorkap, en geen tabbaard. De tabbaard was evenals de koorkap namelijk een lange overmantel, maar exclusief voor profaan gebruik.

Hoewel het woord tabbaard algemeen een lange mantel aanduidt, wordt er in de late middeleeuwen meestal een chique lange mantel mee bedoeld, die door mannen uit de hogere klassen werd gedragen. De mantel hing tot op de knieën en had vaak wijde afhangende mouwen. Verder was hij vaak met bont afgezet.

Paltrok

Een paltrok was een ruimvallend bovenkledingstuk voor mannen dat lange mouwen had en tot de knieën reikte. Het werd om het middel bijeengehouden met een gordel. Net als de tabbaard werd de paltrok gedragen door de voorname burgers en was vaak gemaakt van luxe stoffen.

Vorige: Koorkap

Volgende: Overige gewaden

Referenties en literatuur

  • Staal, Casper, Kleren maken de man, in: Andrea van Leerdam, Orlanda Li en Martine Meuwese (red.), Kennis in beeld. Denken en doen in de middeleeuwen (Hilversum 2014) 81-87.

Na de middeleeuwen