Schenkingen van liturgische gewaden

Het geschonkene

Soms ging het bij schenkingen om betrekkelijk simpele handelingen, iets wat afgegeven kon worden aan de deur. In andere gevallen was een schenking meer complex, zoals de gift van liturgische gewaden of de middelen daartoe. Daarbij was het noodzakelijk uitgebreide afspraken te maken.

Een schenker kon een of meerdere complete liturgische gewaden schenken. Een set paramenten wordt ook wel een stel genoemd en is vaak gemaakt van dezelfde stoffen. Afhankelijk van het aantal gewaden spreekt men van een driestel, vierstel, vijfstel enzovoorts. Een driestel bestond uit een kazuifel, dalmatiek en een tuniek en was genoeg voor het opdragen van de zogenaamde mis met drie heren: een mis met priester, diaken en subdiaken. Kwam daar nog een koorkap voor een assistent-priester bij, dan spreek je van een vierstel en een mis met vier heren.

Het was echter ook mogelijk om geld, stof of beide aan een religieuze instelling te doneren. De stof bestond dan uit een speciaal daarvoor aangeschafte lap textiel, een oud parament of, zoals in het geval van Henrica van Erp, profane kleding. Het hergebruiken van kledingstukken was heel gangbaar in de middeleeuwen.

Wanneer er geld en/of stof gedoneerd werd, kon de schenker al dan niet aangeven welk type gewaad de instelling van het geschonkene moest maken. Wytze Jongema schonk bij testament van 1541 haar fluwelen tabbaard aan het Galileaklooster in Leeuwarden. Daar moest een kazuifel van gemaakt worden dat haar wapenschilden zou dragen. Maar, zo waarschuwde Wytze, als het kazuifel niet binnen een jaar voltooid zou zijn, moest het teruggegeven worden aan haar zus of de erfgenamen van haar zus.

Afspraken, bepalingen en eisen moesten op papier of perkament worden vastgelegd. In het testament en de schenkingsakte werd de schenking beschreven. Schenkingsakten bevatten vaak de voorwaarden en ook de tegenprestatie die de ontvangen partij moest leveren.

Vorige: De aanleiding.

Volgende: De schenker.